BES ‘gönüllülük’ esasına dayalı olup, katılıp katılmamak bireylerin tercihidir. BES sosyal güvenlik kurumunda mevcut olan sağlık hizmetleri ve diğer hizmetleri sunmamaktadır. BES sistemi Sosyal Güvenlik Kurumunun yanında ikinci bir emeklilik geliri sunarak, yaşlılıkta yaşam standartlarının korunmasını amaçlamaktadır.

Bütün dünyada giderek yaşlanan nüfus nedeniyle sosyal güvenlik kurumlarının üzerine binen yük giderek artmaktadır. Bu nedenle gelecekte sosyal güvenlik kurumlarından elde edilecek emeklilik maaşı bugünkü yaşam standartlarını sürdürmeye yetmeyebilir. Bugünden biriktirerek gelecekte SGK emekliliğine ilave, ikinci bir emeklilik maaşı refah seviyesinin sürdürülmesine veya artışına katkı yapacaktır.

Sosyal Güvenlik Kurumu ve Bireysel emeklilik sistemi birbirinden bağımsız uygulamalardır. Birbirlerinin alternatifi değil, birbirinin tamamlayıcısı olan kurumlardır. SGK’ya prim ödemeye devam ederek diğer taraftan, BES’e dahil olup, yaşlılığınızda hem SGK’dan hem de BES’ten emekli olabilirsiniz.

4632 sayılı Bireysel Emeklilik Kanununda 25 Mayıs 2021’de yapılan değişiklik ile bireysel emeklilik sistemine giriş şartı olan 18 yaşını bitirmiş olmak koşulu değiştirildi. Bu nedenle artık TC vatandaşı olan herkes bireysel emeklilik sistemine girebilir.

Sisteme girişte BES şirketiyle yapılan ilk sözleşme için giriş aidatı alınabilir. Giriş aidatı peşin veya ertelenmiş olabilir. Sözleşmeden emeklilik, maluliyet veya ölüm nedeniyle ayrılanlardan ertelenmiş giriş aidatı tahsil edilemez.

Giriş aidatı: Katılımcının ilk defa bireysel emeklilik sözleşmesi imzalaması durumunda veya farklı bir şirkette bireysel emeklilik sözleşmesi imzalarsa, kendisinden peşin veya ertelenmiş giriş aidatı alınabilir. Katılımcının aynı şirkette birden fazla sözleşmesi varsa sadece ilki için giriş aidatı alınabilir. Ertelenmiş giriş aidatı ayrı bir hesapta takip edilir ve katılımcı beş yılı doldurmadan sistemden ayrılmak isterse, ertelenmiş giriş aidatı birikimlerinden tahsil edilebilir. Sözleşmenin ilk beş yılında giriş aidatı ve yönetim gider kesintilerinin toplamı her yıl için aylık brüt asgari ücretin %8,5’unu geçemez. 6. Yıl ve sonrasında giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi yapılamaz.

• -Yönetim Gider kesintisi: Bireysel emeklilik hesabına ödenen katkı payları ile birikimler üzerinden sisteme girişte ilk beş yıl yönetim gider kesintisi alınabilir. Yönetim gider kesintisi ve giriş aidatının toplamı her yıl için aylık brüt brüt asgari ücretin %8,5’unu geçemez.

• -Ara verme kesintisi: Katkı payını ödemeye üç ay ara verildiği durumlarda ara verme süresi boyunca katılımcının birikiminden ek yönetim gideri kesintisi alınabilir. Ancak ilk beş yıl yıllık bazda yapılabilecek giriş aidatı, yönetim gider kesintisi ve ara verme kesintilerinin toplamı her yıl için aylık brüt asgari ücret tutarını geçemez.

• -Fon Toplam Gider Kesintisi: Fona ilişkin giderlerin (tescil ilan giderleri, kayda alma giderleri, sigorta giderleri, noter harçları, aracı kurum giderleri vb) karşılanması amacıyla fon işletim gider kesintisi dahil, fondan gider kesintisi yapılabilir.
  
  
  Fon grubu bazında yıllık azami fon toplam gider kesintisi oranları şöyledir:
  
  %1,09 oranında Para Piyasası fonları ve Kıymetli Madenler Fonları
  
  %1,91 oranında Borçlanma Araçları Fonları, Standart Fon, Endeks Fon
  
  %2,28 oranında Hisse Senedi Fonu, Katılım Fonu, Karma Fon, Fon Sepeti Fonu, Değişken Fon, Yaşam Döngüsü/Hedef Fon.
  

Sözleşmenin ilk beş yılında giriş aidatı ve yönetim gideri kesintilerini toplamı, her sözleşme yılı için brüt asgari ücretin (yılın ilk 6 ayında geçerli aylık brüt asgari ücret) %8,5’ini aşamaz. 6. Yıl ve sonrasında giriş aidatı ve yönetim gideri kesintisi yapılamaz. 5 yıllık sözleşme süresi dolmadan BES şirketini değiştirmek isteyenlerden ertelenmiş giriş aidatı birikiminden tahsil edilebilir.

* 1/1/2016 tarihinden önce yürürlüğe girmiş olan ve bu tarih itibarıyla halen yürürlükte bulunan sözleşmelerde yer alan giriş aidatına ilişkin hükümler, her yıl için aylık brüt asgari ücretin %8,5’uğunu geçmemek üzere sözleşme sona erene kadar geçerliliğini korur.

Evet, katılımcı isterse aynı şirkette birden fazla sözleşmeye katkı payı ödeyebileceği gibi, isterse birden fazla şirket ile de sözleşme imzalayabilir. Birden fazla sözleşmenin söz konusu olduğu durumlarda emeklilik hakkı kazanmak için en eski tarihli sözleşmede 10 yılı tamamlamak ve 56 yaşını bitirmek gerekiyor.

Evet, eşiniz, çocuklarınız veya dilediğiniz herhangi biri adına katkı payı yatırabilirsiniz. Ancak katkı payı ödediğiniz bu sözleşmeleri, birleştiremez veya ileride kendi adınıza devredemezsiniz. Ya da diğer bir bakış açısıyla kendi adınıza yaptığınız bir sözleşmeyi de başkasının adına devredemezsiniz.

Katkı payının ödeme tarihini müteakip üç ay içinde ödenmemesi durumunda ilgili sözleşmeye ara verildiği kabul edilir. Ara verme süresi boyunca katılımcının birikiminden ek yönetim gideri kesintisi alınabilir. Bir yıldan fazla ödemeye ara verme durumunda ise, BES şirketi tarafından emeklilik gözetim merkezine BES hesabıyla ilgili ödenen sabit giderler katılımcının birikimlerinden indirilebilir.

Sistemden emeklilik hakkını kazanmadan iki şekilde ayrılmak mümkün.

1-Cayma Hakkını kullanarak sistemden çıkış:
Teklif formunun imzalandığı veya onaylandığı tarihi takibeden 2 ay içinde katılımcının, sponsor kuruluş veya işverenin sözleşmeden cayma hakkı vardır. Cayma talebinin şirkete ulaşmasını takip eden işgünü verilen ödeme talimatları iptal ettirilir. Bireysel Emeklilik hesabında biriken tutar, fon toplam gider kesintisi haricinde yapılan diğer tüm kesintiler ile birlikte 10 işgünü içinde ödeyene iade edilir. Bireysel emeklilik şirketince yürürlüğe alınan sözleşmelerdeki cayma işleminde varsa getiri üzerinden stopaj kesintisi yapılır.

2-Cayma hakkı süresi geçtikten sonra çıkış:
Katılımcı BES sisteminden istediği zaman ayrılabilir. Kendi birikimlerinin ( eğer var ise, ertelenmiş giriş aidatı düşüldükten sonra kalan kısmını) tamamını alabilir. Ancak sistemde geçirdiği hak ediş sürelerine bağlı olarak devlet katkılarını hiç alamayabilir veya kısmen alabilir. Ayrıca sistemde geçirdiği süreye bağlı olarak birikimlerinin getirilerinden alınacak stopaj da farklılık göstermektedir.

5 yıllık sözleşme süresi dolmadan şirketten ayrılma durumunda ertelenmiş giriş aidatının ödenmemiş kısmı da birikimlerinizden düşülebilir.

*Devlet katkısı hakediş süreleri: Emeklilik sözleşmesinin sistemde geçirdiği sürenin üç yıldan altı yıla kadar olması durumunda katılımcı, devlet katkısı hesabındaki tutarların yüzde onbeşine, altı yıldan on yıla kadar olması durumunda yüzde otuzbeşine, on yıl ve daha fazla olması durumunda ise yüzde altmışına hak kazanır. Hesaplamalar, emeklilik sözleşmesi bazında yapılır. Katılımcının sistemde en az 10 yıllık bir sözleşmesinin olması ve 56 yaş kritesinin sağlanması halinde devlet katkısı tutarlarının tamamını almaya hak kazanır.

*Vergi oranları: Vergileme açısından, sistemde 10 yıldan az kalanlar hem kendi birikimlerinin getirileri üzerinden hem de devlet katkısının getirileri üzerinden %15 stopaj kesintisine tabidir. 10 yıl sistemde kalmakla birlikte emeklilik yaşı olan 56 yaşını tamamlamadan sistemden ayrılanlar için stopaj oranı %10, emeklilik veya vefat, maluliyet gibi nedenlerle sistemden ayrılanlar için %5 olarak uygulanacaktır.

Mevzuatta asgari katkı payı belirlenmemiş. Ancak dahil olunan emeklilik planı kapsamında asgari katkı payı ödemesi söz konusu olabilir.

Ödenen katkı paylarının şirket hesaplarına intikalini takip eden en geç iki işgünü içinde sözleşme kapsamındaki fonlara ilişkin talimatlar verilerek yatırıma yönlendirilmesi gerekmektedir. Kredi kartıyla ödeme yapanların katkı payları blokaj süresi sonunda yatırıma yönlendirilmektedir.

Evet, katılımcı BES kapsamındaki sözleşmelerine dilediği kadar ödeme yapabilir.

Vadesinde ödenmeyen katkı payının ödeme tarihini müteakip, üç ay içinde emeklilik sözleşmesinde belirlenen vadeye ait katkı paylarının ödenmemesi durumunda, ilgili sözleşme çerçevesinde düzensiz ödeme yapıldığı kabul edilir. 1 Ocak 2021 tarihinde başlayacak olan kesintilerin iadesi işlemlerinden faydalanabilmek için sözleşmenin düzensiz ödeme statüsünde olmaması gerekir.

Emeklilik sözleşmesinin katkı payı ödenmemiş vadelerine ilişkin tutarların (katkı paylarının) tamamının defaten (bir defada) ödenmesi gereklidir.

Emeklilik planı katılımcıya hangi fonların sunulacağına, katkı payının ne olacağına, giriş aidatına, yönetim gider kesintisine, fon toplam gider kesintisine ve bunların hesaplamaları ile emeklilik sözleşmesinin uygulamasına ilişkin teknik detayları içerir. BES şirketleri farklı katılımcı grupları için farklı emeklilik planları sunabilir.

Evet, yılda en fazla 4 kez emeklilik planı değiştirilebilir. Katılımcı emeklilik planı değişikliği ile faizli/faizsiz fonlara geçebilir, yeni planda giriş aidatı ve kesintilere ilişkin avantajlar var ise bunlardan faydalanır.

Katkı paylarının yönlendirildiği fonlar ve bunlar arasındaki dağılım oranları yılda en fazla 12 kez değiştirilebilir. Fon dağılım değişikliği hakkı kural olarak katılımcıya aittir. Ancak katılımcı isterse fon dağılım değişikliği hakkını BES şirketi aracılığıyla Portföy Yönetim Şirketine devredebilir.

Yeni imzalanmış sözleşmelerin (birikimler ve devlet katkısı dahil) başka bir emeklilik şirketine aktarılabilmesi için en az iki yıl süreyle mevcut şirkette kalması gereklidir. Başka bir şirketten aktarılmış sözleşmelerin tekrar aktarılabilmesi için ise, katılımcının mevcut şirkette bir yıl geçirmesi yeterlidir.

Hayır, Katılımcının BES’e giriş tarihinden kaynaklanan süreye ilişkin hakları ve varsa hak kazanma sürelerine ilişkin hakları, aktarım yapılan şirkette aynen korunur.

Hayır, aynı veya farklı şirketlerdeki hesapların birleştirilmesi ancak emeklilik haklarının kullanılması sırasında söz konusudur. Emeklilik hakkı kullanılırken bütün sözleşmeler sistemde en az 10 yılı tamamlayan veya en eski olan sözleşmede birleştirilir.

1. Cayma Hakkı

Teklif formunu imzalamanızı veya teklifi onaylamanızı takip eden 60 gün içinde cayma hakkınız var. Cayma durumunda, yaptığınız tüm ödemeler fon toplam gider kesintisi (emeklilik şirketlerinin, fona ilişkin giderlerin karşılanması için fondan yaptığı kesinti) haricinde hiçbir kesinti yapılmadan ve varsa yatırım gelirleri ile birlikte 10 iş günü içinde size iade edilir. Sözleşmeniz yürürlüğe girdikten sonra caymanız durumunda, varsa getiri üzerinden stopaj kesintisi yapılır.
Teklif formunu imzalamanızı veya teklifi onaylamanızı takip eden 60 günden sonra cayma hakkını kullanamayacağınızı unutmayın. Bu tarihten sonra sistemden ancak çıkış işlemi yaparak ayrılabilirsiniz. Bu durumda da giriş aidatı ve birikiminizden indirilecek, yapılan kesintileri geri alma mümkün olmayacaktır.

2. Plan ve Fon Dağılım Değişikliği

Yılda 4 kere plan değişikliği ve 12 kere birikimlerinizin ve ödediğiniz katkı paylarının fonlar arasındaki dağılım oranlarına veya tutarlarına ilişkin değişiklik yapabilirsiniz. Katılımcı isterse fon dağılım değişikliği hakkını BES şirketi aracılığıyla Portföy Yönetim Şirketine devredebilir.

3. Ödemeye Ara Verme

İstediğiniz zaman ödemeye ara verebilirsiniz. Vadesinde ödemediğiniz katkı payınızın ödeme tarihini takip eden üç ay içinde, emeklilik hesabınıza herhangi bir ödeme yapmamanız durumunda, ilgili sözleşmenizde ödemeye ara verdiğiniz kabul edilir. Bu durumda şirketinizin ek yönetim gideri kesintisi yapabileceğini unutmayın.

4. Birikimlerin Başka Şirkete Aktarımı

Mevcut şirketinizdeki emeklilik sözleşmelerinizi yürürlük tarihinden itibaren en az 2 yıl şirkette kaldıktan sonra, başka şirketten aktarımla düzenlenen sözleşmelerinizi ise en az 1 yıl şirkette kaldıktan sonra başka bir emeklilik şirketine aktarabilirsiniz. Aktarımla kurulan yeni emeklilik sözleşmesi için giriş aidatı ödemezsiniz. Ancak aktardığınız emeklilik sözleşmenize ait, varsa giriş aidatı borcunuz birikimlerinizden indirilebilir.
Detaylı bilgi için: https://www.zeynepcandanaktas.com/blog/2020/11/23/aktarim-hakkini-kullanmak

5. Haciz ve Rehinden Muafiyet

Bireysel emeklilik hesabınızdaki fon paylarından, sistemde bulunduğunuz ay sayısı ile brüt asgari ücret tutarının çarpımına karşılık gelen birikim tutarınız haciz ve rehinden muaftır. Ayrıca bireysel emeklilik sisteminden emekli olmanız durumunda yapılan yıllık gelir sigortası aylık ödemelerinin haciz, rehin veya iflas tarihinde geçerli aylık brüt asgari ücret tutarına kadar olan kısmı (nafaka borçları hariç olmak üzere) haczedilemez, rehnedilemez ve iflas masasına dahil edilemez. Aynı şirkette veya farklı şirketlerde birden fazla hesabınız varsa, haczedilemeyecek tutar tüm hesaplarınızdaki toplam tutar üzerinden yapılır. Aynı şirkette veya farklı şirketlerde birden fazla hesabınız varsa, haczedilemeyecek tutar tüm hesaplarınızdaki toplam tutar üzerinden yapılır. Varsa işveren grup emeklilik sözleşmesine bağlı olarak açılmış hesabınızdaki birikimler hak kazanma süresi sonuna kadar hesaplamaya dâhil edilmez.
Detaylı bilgi için: https://www.zeynepcandanaktas.com/blog/2020/3/7/beste-birikimler-hacizden-korunuyor-mu

6-Fonları BEFAS Platformundan Seçme Hakkı

Katılımcılar 1 Temmuz 2021 tarihinden itibaren fonlarını BEFAS Platformundan tercih etmeye başlayabilecekler. İlk etapta en çok katılımcıya sahip emeklilik planı sahipleri BEFAS’tan fon tercih edebilirken, 2 Ocak 2022’den itibaren gönüllü BES ve OKS katılımcılarından faizli emeklilik planı sahipleri BEFAS’tan diledikleri fonlara yatırım yapabilecekler. Katılım emeklilik planları ise 1 Nisan 2022’den itibaren BEFAS platformundan fon tercihine açılacak. BES şirketleri katılımcıları sisteme dahil ederken sadece kendi fonlarını seçenek olarak sunabilir. Ancak katılımcılar daha sonrasında BEFAS Platformundan istedikleri fonlara yatırım yapabilir.
Detaylı bilgi için: https://www.zeynepcandanaktas.com/blog/2021/7/6/bes-fonlari-befasta

Bireysel emeklilik sisteminde faiz getirisi tercih etmeyen katılımcılar dilerlerse faizsiz yatırım araçlarını portföylerine alan fonları tercih edebilirler. Katılım fonları danışma komitelerinin onay verdiği şirketlerin hisse senetlerine, kıymetli madenlere, katılım hesaplarına, kira sertifikalarına ve vaad sözleşmelerine yatırım yapıyor.

Detaylı bilgi için: https://www.zeynepcandanaktas.com/blog/2018/3/9/bes-dinen-caiz-mi