OTOMATİK KATILIMDAN ÇIKMAK MÜMKÜN MÜ?

TC vatandaşı olup, kapsam dahilinde bir işyerinde SSK’lı veya devlet memuru olarak çalışanların, işverenleri tarafından sisteme ‘OtomatikKatılım’ı zorunludur. Sistem kapsamındaki bir işyerinde işe başlayanlar işe başladıkları tarihte sisteme dahil edilirler. Çalışanlar daha sonra istedikleri herhangi bir zamanda sistemden ayrılabilir. Bu tamamen çalışanın tercihine bağlıdır. Bir kez otomatik katılım kapsamına giren işyerleri daha sonra çalışan sayısı azalsa bile kapsam içinde kalmaya devam eder.

Bu hak, BES’te sisteme otomatik olarak katılanlar için verilen, sistemden çıkma hakkı. Sisteme girişten itibaren iki ay (60 gün) içinde ‘cayma hakkını’ kullanarak çıkmak mümkün. Cayma halinde ücretlerden kesilen katkı payları yatırım gelirleriyle birlikte 10 işgünü içinde çalışana iade edilir.

İki aylık ‘cayma hakkı’ süresini kaçıranlar veya sistemde kalmaya karar verenlerden bu kararından vazgeçmek isteyenler daha sonra istedikleri zaman, birikimleri ve onların getirilerini alarak sistemden çıkabilirler. Ancak devlet katkılarını alabilmek için sistemde bulunmaları gereken hak ediş sürelerine dikkat etmeleri gerekir.

Otomatik katılım sistemi işten ayrılanlar için 2 farklı seçenek sunuyor. Birincisi dışarıdan katkı payı ödemeye devam etme, (en az o dönemdeki brüt asgari ücretin %3’ü kadar dışarıdan ödemeye devam edilebilir. ) ve sözleşmeden ayrılma seçenekleri. Çalışanın katkı payı ödemediği ve işten ayrılma tarihini izleyen ayın sonuna kadar dışarıdan ödeme ile ‘ara verme’ seçeneği konusunda şirkete bilgi vermediği durumlarda, izleyen 20 gün içinde bireysel emeklilik şirketince, sözleşmeden ayrılma işlemi gerçekleştirilir. Dışarıdan ödeme seçeneğini tercih edecek olan çalışan BES şirketine bu bilgiyi iletmek zorundadır.

‘Ara verme süresi’ çalışanın ücret almasına karşın şirkete katkı payı ödemesi yapılmayan süredir. Ara verme talebinden sonra çalışanın ücretinden katkı payı kesintisi yapılmaz. Ara verme talebi, en geç talep tarihini izleyen ikinci ücret ödemesinden itibaren çalışanın yeniden katkı payı ödemesi talebine kadar geçen süreye kadar veya ara vermeyi talep ettiği süre boyunca uygulanır. Ara verme dönemi için süre kısıtı uygulanmaz. Ücretsiz izin vb. sebeplerle çalışanın ücret almadığı süreler ara verme olarak değerlendirilmez.

Çalışan işten ayrılma nedeniyle veya başka bir nedenle sözleşmesini sonlandırmak isterse bunu emeklilik şirketine bildirir. Çalışanın banka hesap numarasına birikimi ve varsa kazanılmış devlet katkısı tutarı bireysel emeklilik şirketi tarafından çalışanın bildirdiği hesaba yatırılır.

Bu aşamada çalışanın sistemde kaldığı süre hem devlet katkısına hak kazanma hem de sistemdeki birikimlerinin vergilendirilmesi açısından önemlidir.

Devlet katkısına hak kazanma açısından, 0-3 yıl arası sistemde kalanlar devlet katkısının %15’ine, 3-6 yıl arası sistemde kalanlar devlet katkısının %35’ine, 6-10 yıl sistemde kalanlar devlet katkısının %60’ına hak kazanırlar. Devlet katkısının tamamına hak kazanmak için sistemde 10 yılı tamamlamak ve 56 yaşını doldurmak gerekmektedir.

Vergileme açısından, sistemde 10 yıldan az kalanlar hem kendi birikimlerinin getirileri üzerinden hem de devlet katkısının getirileri üzerinden %15 stopaj kesintisine tabidir. 10 yıl sistemde kalmakla birlikte emeklilik yaşı olan 56 yaşını tamamlamadan sistemden ayrılanlar için stopaj oranı %10, emeklilik veya vefat, maluliyet gibi nedenlerle sistemden ayrılanlar için %5 olarak uygulanacaktır.

Hayır, birikimlerini alarak sistemden ayrılan çalışanların o sözleşme ile ilgili emeklilik hakkı da son bulur. Yeniden sisteme girdiklerinde başlayacak olan yeni sözleşmenin başlangıç tarihi devlet katkısı hakediş ve emeklilik hakkı için geçerli olacaktır.

Çalışanın vefatı halinde birikimleri ve varsa hak kazandığı devlet katkıları ile bunların getirileri varsa lehdarlarına, bu belirtilmemiş ise kanuni mirasçılarına ödenir.

Otomatik katılım kapsamında sisteme giren çalışanlar, fon işletim gider kesintisi dışında hiçbir gider ve masraf ödemezler. Fon işletim gider kesintisi oranı da bir yıl için azami %0,85 olup, fon toplam gider kesintisi yıllık %1,09 oranını aşamaz.