Bireysel Emeklilik Sistemi 2003’ten beri uygulanıyor. Ancak gelişip, ivme kazanması 2013’te %25 devlet katkısı uygulanmaya başladıktan sonradır. 2017 Ocak ayında da Otomatik Katılım uygulaması başladı.

Sistem yavaş yavaş yerleşiyor ancak görüldüğü kadarıyla kesintilerle ilgili sıkıntılar bitmek bilmiyor. Özellikle de giriş aidatı konusunda. Otomatik Katılımda giriş aidatı yok. Ancak gönüllü BES uygulamasında var. Sıkıntıların nedeni bazen BES Şirketi personelinin gereken açıklamayı yapmaması bazen de katılımcının açıklamaları anlamaması olabilir. Yani kesintiler konusunda ortada bir iletişim kazası var. Bunu önlemenin yolu özellikle katılımcıların BES sözleşmesi yaptırmadan önce BES hakkında bilgilenmesi, sistemin işleyişini kavraması ve ondan sonra BES’e girmesinden geçiyor. Ama gerçek hayatta sistem böyle işlemiyor. Çoğu zaman, BES şirketi çalışanları katılımcılara ulaştığında, kişilerin BES’ten haberi oluyor. BES şirketi personelinin iş telaşı, katılımcının bilgisizliği hiç yoktan zaman ve enerji kaybına neden oluyor.

Giriş aidatını şöyle düşünün: Sinema için bilet aldınız ve kapıdan içeri girdiniz. Artık filmi sevmeseniz de, seyretmeyerek dışarı çıksanız da paranızı geri alamazsınız. BES’te alınan giriş aidatı da aynen böyledir. Bir farkla: Size verilen süre içinde CAYMA HAKKINI kullanırsanız giriş aidatını geri alabilirsiniz. Nedir CAYMA HAKKI? Bireysel Emeklilik Şirketiyle imzalanan teklif formunun onaylanmasından itibaren İKİ AY içindeki herhangi bir zamanda sözleşmeden caydığınızı şirkete bildirirseniz, yatırdığınız giriş aidatını ve katkı paylarını getirileriyle birlikte geri alabilirsiniz.

Peki, giriş aidatı ne kadar? Sözleşmenin ilk beş yılında giriş aidatı ve yönetim gider kesintilerinin toplam tutarı her sözleşme yılı için, ilgili takvim yılının ilk altı ayında uygulanan brüt asgari ücretin %8,5’uğunu aşamaz. 6. Yıl ve sonrasında giriş aidatı ve yönetim gider kesintisi yapılmaz.

Ancak, emeklilik veya zorunlu ayrılma durumları haricinde, 5 yıllık süre dolmadan şirketten ayrılma veya sözleşmeyi sonlandırma durumunda, 5 yıl için ödenecek olan tutarın tamamı katılımcının birikiminden alınabilir. İşte bütün sorun burada ortaya çıkıyor. BES şirketleri ilk yılın giriş aidatını sözleşme imzalanırken peşin alıyor, kalanını ertelenmiş olarak ayrı bir hesapta takip ediyor. Cayma süresi geçtikten sonra herhangi bir nedenle sistemden veya şirketten ayrılmak isteyen katılımcı, ilk yıl için ödediği giriş aidatını geri alamadığı gibi, ertelenmiş giriş aidatını da birikiminden ödemek zorunda kalıyor. Hesabında birikim ve getiri olmasını bekleyen katılımcı ertelenmiş giriş aidatının alınmasıyla birikimlerinin eridiğini, hatta yok olduğunu görüyor. Bu kez Bireysel Emeklilik Şirketini suçluyor. Bireysel Emeklilik Şirketi’nin açıklaması tatmin etmiyor, sorunlar, karşılıklı suçlamalar uzayıp gidiyor.

Çözüm? İlk bilgilendirme çok önemli. Katılımcının istediği zaman sistemden çıkabileceği bilgisi verilirken bu çıkışın bedelinin ne olacağı açık, seçik anlatılmalı. Cayma hakkı ve süreleri, BES şirketiyle iletişim yolları, giriş aidatının peşin ve ertelenmiş kısımlarının nasıl tahsil edileceği konusunda katılımcı bilgilendirilmeli. Katılımcı da BES’in uzun vadeli bir yatırım olduğunu, en az 10 yıl ve 56 yaşına dek sürecek bu yatırımın sürekliliğini sağlayıp-sağlayamayacağını iyi değerlendirmeli. En az iki-üç şirketle görüşmeli. Kendisine uygun emeklilik planlarının hangileri olduğunu detaylı olarak araştırmalı ve değerlendirmeli. Kendisine uygun gördüğü şirket ve emeklilik planı hakkında kararını verdikten sonra BES sözleşmesi imzalamalı.